Symposium KlimOp inspireert Friese musea om duurzaam aan de slag te gaan

Hoe maak je een monumentaal pand met een museum energiezuiniger zonder de historische waarde of collectie te schaden? Dat was de centrale vraag tijdens het symposium ‘Erfgoed met toekomst’ op 2 oktober, georganiseerd in het kader van het Klimaat Ontzorgingsproject (KlimOp) door Stichting Erfgoed & Publiek, in samenwerking met Provincie Fryslân en de Museumfederatie Fryslân.

Tijdens het symposium kwamen professionals uit de erfgoedpraktijk, beleidsmakers en adviseurs samen om kennis en ervaringen te delen over de verduurzaming van monumentale gebouwen. Want verduurzamen van erfgoed vraagt om meer dan goede bedoelingen, het vraagt om samenwerking, maatwerk en nuchterheid.

Verduurzamen met respect voor het monument
Tijdens het symposium gaf Hans de Witte (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) inzicht in het landelijke kader voor de verduurzaming van monumenten. Harm Haitsma (Steunpunt Monumentenzorg Fryslân) deelde praktijkervaringen en dilemma’s uit de Friese erfgoedsector en Gertjan Timmer (Hûs & Hiem) gaf een toelichting hoe kwaliteitsadvisering in de regio wordt vormgegeven.

De dag bood bezoekers praktische adviezen over hoe zij hun musea stap voor stap kunnen verduurzamen. Van eenvoudige maatregelen, zoals het sluiten van gordijnen om warmte vast te houden, tot grotere ingrepen zoals het zorgvuldig plaatsen van zonnepanelen of warmtepompen. De boodschap was duidelijk: stem maatregelen goed op elkaar af, kijk naar het gedrag in het gebouw en houd altijd rekening met de monumentale waarde.

Een belangrijke conclusie: grote investeringen zijn niet altijd nodig. Kleine, doordachte stappen kunnen al veel verschil maken, zeker als ze worden ingebed in een goed beheerplan. Ook de samenwerking met gemeenten werd benadrukt. Zij kunnen helpen bij maatwerkoplossingen en het afwegen van belangen tussen erfgoed, duurzaamheid en collectiebehoud.

Inspirerende praktijkvoorbeelden
De bezoekers kregen inspirerende voorbeelden uit de praktijk. Zo deelde het Planetarium Franeker zijn ervaringen met de verduurzaming van drie monumentale panden. Vanuit verschillende perspectieven, van overheid tot erfgoedeigenaar en collectiebeheerder, werd gereflecteerd op de keuzes en uitdagingen. Aan de hand van een voorbeeld over Museum Joure werd duidelijk hoe zij duurzaamheid in praktijk brengen zonder afbreuk te doen aan het historische karakter van het gebouw.

Het symposium maakte duidelijk dat verduurzaming van monumentale panden complex is, maar zeker haalbaar wanneer kennis wordt gedeeld en partijen samenwerken.