Ferhalen te plak

7 bijzondere WOII-verhalen, beleefbaar op locatie

Friesland is medio april 2022 zeven bijzondere locatieverhalen rijker. Ze zijn onderdeel van Liberation Route Europe, een Europese herdenkingsroute die de opmars van de geallieerden volgt. Met een paneel, digitale geluidsfragmenten en beeldmateriaal worden voorbijgangers meegenomen in het verhaal dat zich op die plek afspeelde. De verhalen en locaties zijn heel verschillend maar hebben één gemene deler: Er gebeurde iets bijzonders waarmee de bevrijding van Nederland een stukje dichterbij kwam.

Er zijn locatieverhalen in Appelscha, Dronrijp, Echten, Gorredijk, Leeuwarden, Pingjum en Sondel. Op een aantal verhaallocaties heb je prachtig uitzicht over het landschap waar zich van alles afspeelde, anderen zijn middenin het dorp. Beeld je eens in hoe hier de rust verstoord werd door ronkende vliegtuigmotoren en geweergekletter…

Pingjum in puin

Net als veel andere Friese dorpen komt Pingjum zonder noemenswaardige incidenten de oorlogsjaren door. Maar voor Pingjum zit het venijn in de staart. Tijdens de bevrijding raken terugtrekkende Duitse soldaten in gevecht met Canadese strijdkrachten, met Pingjum als strijdtoneel…

Luister hier naar het verhaal van Pingjum.

 

Eisbär in Sondel

Tussen 1940 en 1945 is Friesland een belangrijke aanvliegroute voor geallieerde bommenwerpers richting Duitsland. Radarstations ‘Eisbär’ in Sondel is samen met ‘Tiger’ op Terschelling, ‘Schlei’ op Schiermonnikoog en de Fliegerhorst in Leeuwarden een belangrijk element in de Kammhuber verdedigingslinie. Goede detectie en snelle actie van nachtjagers en afweergeschut maken veel geallieerde slachtoffers…

Luister hier naar het verhaal van Sondel.

 

Appelscha: gecrasht in een dennenboom

Terwijl het Tweede Canadese leger vanuit Coevorden oprukt, wordt Operatie Amherst ingezet om verwarring te zaaien achter de Duitse linies. Zo’n zevenhonderd Franse parachutisten worden in de nacht van 7 op 8 april gedropt in het gebied tussen Assen, Emmen en Meppel. Het is die nacht zwaar bewolkt, waardoor de parachutisten boven de wolken moeten springen. Onder hen kapitein Pierre Sicaud. Hij landt in de buurt van Appelscha- Haulerwijk, in een dennenboom…

Luister hier naar het verhaal van Appelscha.

 

Gorredijk: schoolmeester in staking

Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond Friesland bekend als een rustige provincie en onderduikparadijs. Maar ook hier was sprake van geweld, verzet, verraad, vervolging, executies en verwoestingen. Eind april 1943 breken in Friesland, net als in de rest van Nederland stakingen uit. Aanleiding voor deze april-mei stakingen (ook wel Melkstaking genoemd) is het opnieuw in krijgsgevangenschap roepen van voormalige, Nederlandse militairen. Ook schoolhoofd en -meester Jan Eisenga uit Gorredijk gaat in staking, maar niet zonder gevolgen…

Luister hier naar het verhaal van Gorredijk.

 

Leeuwarden: afluisterpost redt bekende gebouwen

In februari 1945 vestigde de SD zich in het Burmaniahuis. Wanneer er een nieuw telefoonnet in het Burmaniahuis wordt geïnstalleerd, slaat het verzet zijn slag om de SD af te luisteren. Met behulp van een luisterpost, gevestigd aan de Nieuwe Oosterstraat 9, weet het verzet veel schade te voorkomen.

Luister hier naar het verhaal van Leeuwarden.

 

Echten: een Amsterdams jongetje ‘yn Fryslân’

De omgeving Echten en Oosterzee stond in de Tweede Wereldoorlog bekend als het Jeruzalem van het Noorden. Veel Joodse mensen hebben hier dankzij het goed georganiseerde Verzet kunnen onderduiken. De smalle paadjes en afgelegen boerderijen waren prima schuilplaatsen. Luister hier naar het verhaal van Loek Groenteman, een 10-jarig jongetje dat in deze omgeving werd opgevangen. Hoe het een Amsterdams ventje vergaat ‘yn Fryslân’…

Luister hier naar het verhaal van Echten.

Executie in Dronrijp

Op 8 april 1945 wordt het Verzet in Friesland via Radio Oranje verzocht om wegen, bruggen en spoorlijnen te saboteren. Twee dagen later ontspoort hierdoor een Duitse goederentrein bij Dronrijp. De Sicherheitsdienst gaat direct over tot represailles. Veertien ter dood veroordeelde gevangenen uit Leeuwarden moeten in Dronrijp gefusilleerd worden. Gerard de Jonge is een van hen. Wat er vervolgens gebeurt is even wreed als ongelooflijk…

Luister hier naar het verhaal van Dronrijp.

Ferhalen te plak is een project van Stichting Erfgoed & Publiek en wordt mede mogelijk gemaakt door Provincie Fryslân en het Vfonds.